موتوریزه – خودروهای فرسوده که برخی از آنها دهههاست در خیابانها تردد میکنند، به عنوان منبع اصلی آلایندههای خطرناک، عامل بخشی از تصادفات مرگبار و یکی از دلایل اصلی مصرف بیرویه سوخت در کشور شناخته میشوند. این خودروها نه تنها به سلامت عمومی آسیب میزنند بلکه به محیط زیست نیز صدمات جدی وارد میکنند.
وضعیت خودروهای فرسوده در کشور
براساس دادههای وزارت صمت، تعداد خودروهای سواری در حال تردد در کشور به ۲۱ میلیون دستگاه میرسد. از این تعداد، یکمیلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه، که معادل ۶ درصد این خودروهاست، فرسوده هستند. اگر سن فرسودگی را ۱۵ سال در نظر بگیریم، تعداد این خودروها به حدود ۳ میلیون دستگاه میرسد. همچنین، در بخش ناوگان عمومی، حدود ۶۰۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده وجود دارد.
کارنامه اسقاط خودرو در سالهای اخیر
در سالهای اخیر، اسقاط خودروهای فرسوده به عنوان یکی از اولویتهای دولتها مطرح شده بود. بر اساس مصوبات، مقرر شده بود که از سال ۱۳۸۸ به بعد، سالانه ۳۰ درصد از خودروهای فرسوده اسقاط شوند. به دنبال این برنامه، در سال ۱۳۹۳ بیش از ۳۳۰ هزار دستگاه خودرو نیز اسقاط شد. اما به دلیل ممنوعیت واردات خودرو از سال ۱۳۹۷ و وابستگی اسقاط خودروهای فرسوده به این واردات، طرح اسقاط خودرو به حال خود رها شد. به گونهای که در سالهای اخیر، تعداد خودروهای اسقاط شده به شدت کاهش یافت و به کمتر از ۲۰ هزار دستگاه در سال رسید. برای مثال:
- در سال ۱۳۹۸، در مجموع ۷ هزار دستگاه
- در سال ۱۳۹۹، حدود ۱۳ هزار دستگاه
- در سال ۱۴۰۰، حدود ۲۸ هزار دستگاه
- در سال ۱۴۰۱، کمی بیش از ۳۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده اسقاط شد.
اما پس از ابلاغ آئیننامه ساماندهی صنعت خودرو در سال ۱۴۰۳، فرآیند اسقاط خودروهای فرسوده سرعت گرفت و در سال گذشته، شاهد اسقاط ۳۴۹ هزار دستگاه خودرو فرسوده بودیم که رکورد اسقاط ۳۲۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۹۳ را شکست.
برنامههای جدید و تکلیف خودروسازان
فرشاد مقیمی، رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، اعلام کرد که بر اساس برنامه هفتم توسعه، سالانه باید ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده اسقاط شود. در پایان سال ۱۴۰۲، حدود ۷۷ هزار دستگاه خودرو فرسوده اسقاط شده بود که این عدد در سال ۱۴۰۳ به ۳۲۰ هزار دستگاه رسید که بیانگر رشد ۳۵۵ درصدی است.
مقیمی اضافه کرد: «اسقاط خودروهای فرسوده نه تنها موجب نوسازی ناوگان حملونقل میشود، بلکه با اسقاط این تعداد خودرو در سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۲.۶ میلیارد لیتر صرفهجویی در مصرف سوخت صورت گرفته که ارزش صادرات بالقوه این میزان صرفهجویی بالغ بر ۲.۹ میلیارد دلار است.»
تحولات در آزمون معاینه فنی
چندی پیش، مدیر عامل ستاد معاینهفنی خودروهای تهران اعلام کرد که خودروهایی که سن بیش از ۳۰ سال دارند، شانس کمتری برای قبولی در آزمونهای معاینه فنی دارند. بهطور کلی، بررسی نتایج آزمون خودروها نشان میدهد که احتمال مردودی خودروها در آزمونهای معاینه فنی با بیشتر شدن سن خودرو افزایش مییابد. برای انجام معاینهفنی در سامانه ملی معاینه فنی (سیمفا) هیچگونه محدودیت سنی لحاظ نشده است، اما خودروهای فرسوده به دلیل استهلاک بالای قطعات، از وضعیت با ثباتی برخوردار نیستند و بسیاری از آنها قادر به کسب نمره قبولی نیستند. به همین دلیل، پیشنهاد شده که دفعات انجام معاینهفنی این خودروها در طول سال مانند خودروهای عمومی افزایش یابد و این خودروها حداقل سالی چهار مرتبه ملزم به اخذ معاینه فنی باشند.
راهکارهای جهانی برای کاهش تعداد خودروهای فرسوده
مشکل از رده خارج کردن خودروهای فرسوده در سطح جهان با راهکارهایی در حال کنترل است. برای مثال، هند که میانگین سنی خودروها در آن بسیار بالا بود، برای حل این مشکل اقداماتی مانند:
- ارائه تخفیف ۴ تا ۶ درصدی برای خرید خودرو جدید
- حذف هزینه ثبتنام خودرو برای دارندگان خودروهای فرسوده
- اعطای ۱۵ تا ۲۵ درصد تخفیف عوارض جاده برای خودروهای جدید
این کشور همچنین سیاستهای تنبیهی برای دارندگان خودروهای فرسوده که اقدام بهجایگزینی نمیکنند، اتخاذ کرده است. بهطور مثال، این رانندگان باید ۱۵ درصد بیشتر عوارض جادهای پرداخت کنند و اگر خودرو فرسوده نتواند از آزمونهای مربوط به فرسودگی موفق بیرون آید، بهطور اجباری اسقاط میشود.
کانادا نیز مشوقهایی مانند گذرنامههای حملونقل را در این خصوص در نظر گرفته است. فرانسه نیز از طرحی با نام «اَبَرپاداش اسقاط خودروهای فرسوده» بهره میبرد.
نتیجهگیری
با توجه به آمارهای موجود و رویکردهای جدید در زمینه اسقاط خودروهای فرسوده، به نظر میرسد که دولت و سازمانهای ذیربط در تلاشند تا با برنامهریزیهای دقیق و اجرای طرحهای جدید، به کاهش تعداد خودروهای فرسوده و نوسازی ناوگان حملونقل بپردازند. این اقدامات نه تنها به بهبود کیفیت هوای کشور کمک خواهد کرد، بلکه با کاهش مصرف سوخت و هزینههای ناشی از تصادفات، به بهبود وضعیت اقتصادی کشور نیز منجر خواهد شد. در نهایت، توجه به تجارب جهانی و استفاده از راهکارهای مؤثر میتواند به تسریع این فرآیند کمک کند.
چرا «آستونمارتین» منتخب سال شد؟
قیمت بازار فیدلیتی الیت مشخص شد؛ خریداران تحویل نگرفته آگهی کردند
